تحلیل فاندامنتال بیت کوین(BitCoin)

به عقیده بسیاری از تحلیلگران حرفهای، استفاده از تحلیل فاندامنتال برای ارزیابی ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین بسیار پیچیدهتر از داراییهای دیگری مانند سهام و ارزهای فیات است.
سرمایهگذاران میتوانند سهام یک شرکت را با نگاه کردن به آیتمهای ترازنامه ارزیابی کنند اما بیت کوین شرکت نیست که از خودش سود و درآمد تولید کند.همین امر باعث توسعه معیارهای جدیدی در تحلیل فاندامنتال داراییهای دیجیتال شده است. با این وجود یک سری از قوانین تحلیل ارزهای فیات و سهام در مورد ارزهای دیجیتال هم صدق میکنند.
تاریخچه
اروپاییها در حال تسخیر قاره جدید یعنی آمریکا بودند، در سال ۱۵۱۹ اِرنان کورتس، فرمانده اسپانیایی و جنگاورانش مکزیک را تسخیر کردند. قلمرویی انسانی که تا آن زمان در کنج انزوا بود. بومیان منطقه، که خود را آزتک مینامیدند، خیلی زود فهمیدند که این بیگانگان علاقه زیادی به فلز زردرنگ خاصی نشان میدهند و همواره از آن صحبت میکنند.
بومیان با طلا آشنا نبودند. طلا زیبا بود و کار کردن با آن آسان بود. زیورآلات و مجسمه با آن میساختند و گاهی هم از خاک طلا به عنوان وسیله مبادله استفاده میکردند. اما وقتی یک آزتک میخواست چیزی بخرد، معمولا هزینهاش را با دانه کاکائو یا توپ پارچه میپرداخت. شیفتگی اسپانیایی ها به طلا برای آزتک ها قابل درک نبود.طلا کاربردی، زیبا و کمیاب بود اما همه این ویژگیها به یک چیز ختم میشد: مردم جامعه پذیرفته بودند که طلا ارزشمند است.
برای بیت کوین هم همین موضوع صدق میکند بیت کوین کاربرد دارد و کمیاب است اما در نهایت، جامعه ارزشمندی آن را پذیرفته است.
وجود پشتوانه برای پولها در سال ۱۹۴۴ مطرح شد. تا پیش از ظهور پولهای کاغذی، سکهها از فلزهای گرانبها، ساخته میشدند و محبوبیتشان نزد عموم بالا بود. بعدها و طی توافق «بریتون وودز» (Bretton Woods) مقرر شد تا طلا بهعنوان پشتوانه اصلی ارزها مورداستفاده قرار گیرد. اما در سال ۱۹۷۱ پیمان پشتوانه طلا برای دلار توسط رئیس جمهور وقت ایالات متحده برای همیشه لغو شد.
سیستم برتون وودز توانست در سالهای پس از جنگ جهانی دوم کارآمد باشد و ثباتی را در بازار ارزهای جهانی به وجود آورد. گرچه در سالهای پایانی دهه شصت، مشکلات اساسی در ساختار این سیستم شروع به نمایان شدن کردند. یکی از این مشکلات، قدرت بیش از اندازه دلار آمریکا بود که موجب تداخل در کار تجارت جهانی شد. به این دلیل و چند دلیل دیگر، دولتها تصمیم گرفتند که سیستم برتون را کنار گذاشته و بهجای آن از سیستم ارزهای فیات استفاده کنند.
درواقع یک ارز بدون پشتوانه (فیات)، ارزی باارزش متغیر است که پشتوانهی آن هیچ کالا یا دارایی دیگری نیست. پیش از این ، دلار و یا ارزهای دیگر با حجمی مشابه از طلا یا هر کالای دیگری پشتوانه سازی میشدند. در عمل تبادل دلار برای طلا بهشدت محدود بود، اما همچنان دلارها حداقل بهصورت فرضی، ارزشی معادل همان میزان طلا را داشتند.
امروزه، دلار دیگر به طلا وابسته نیست. صد البته شما میتوانید با دلارهای خود طلا خریداری کنید، اما ارزش طلا و دلار کاملاً از یکدیگر مستقلاند. بهعلاوه ارزهای مختلف دارای نرخ ثابتی نسبت به یکدیگر نیستند و ارزش آنها آزادانه تغییر میکند. نرخ تبادل نیز بسته به نوع ارز متفاوت خواهد بود. چند سال پیش، یک یورو ارزشی معادل ۱٫۴ دلار آمریکا را داشت. امروز این میزان چقدر است؟
نگاهی به دلار
یک دلار آمریکا در حقیقت یک سند بدهی است. اگر شما یک دلار داشته باشید یعنی دولت آمریکا معادل ارزش آن دلار را به شما بدهکار است. تا اینجا هیچ مشکلی نیست، اما:
نکتهای که باید به آن توجه کنید این است که دولت آمریکا بدهی خود را با چیزی پرداخت میکند که هیچگونه محدودیتی در تولید آن ندارد. در واقع مردم پذیرفتهاند که دلار ارزشمند است در غیر اینصورت این اسکانس کاربردی جز تولید آتش برای گرم کردن نخواهد داشت.
پول واقعیتی مادی نیست بلکه محصولی روانی است.انسان ها به این کارها راضی هستند زیرا به ساخته و پرداختههای تخیل جمعیشان اعتماد دارند. اعتماد نقطه مشترکی بین افراد یک جامعه است که همه نوع پول از آن ساخته میشود. وقتی در زمانهای گذشته یک دهقان ثروتمند مایملکش را در مقابل یک کیسه صدف میفروخت و با آن کیسه به جای دیگری سفر میکرد، به این معنی بود که اطمینان داشت که با رسیدن به مقصد، مردم آنجا مایل هستند که در ازای آن صدف، به او برنج و خانه و مزرعه بفروشند.
بدین ترتیب، پول نظامی است از اعتقاد متقابل، و البته نه هر نوع نظامی از اعتماد متقابل بلکه فراگیرترین و موثرترین نظام اعتماد متقابلی که تاکنون ابداع شده است.
چرا من به صدف یا سکه طلا یا اسکناس دلار اعتماد دارم؟ زیرا همسایههایم به اینها اعتماد دارند، زیرا من به اینها اعتماد دارم، و همه ما به اینها اعتماد داریم، زیرا حاکم ما به همه اینها اعتماد دارد و اینها را به شکل مالیات از ما طلب میکند، و کشیش ما به اینها اعتماد دارد.
کاربرد و کمیابی باعث میشود که مردم به یک چیز ارزش بدهند. البته همیشه لازم نیست کاربرد هم وجود داشته باشد. چندی پیش تمبر یادبودی که متعلق به حدود ۱۰۰ سال پیش بود، در ایالات متحده به ارزش بیش از ۱۰ میلیون دلار به فروش رسید. آیا کسی که این تمبر را خریده بود قصد ارسال نامه با آن را داشت؟ معلوم است که نه! علت اصلی ارزشمندی آن تمبر یا هر شیء دیگری در جهان، فقط ذهنیت انسان است. از آن تمبر تنها یک عدد وجود دارد و متعلق به ۱۰۰ سال پیش است. انسان همیشه به دنبال انحصار بوده و همچنین اشیای قدیمی برای مردم با ارزش هستند. اما شاید در این مورد هم پای کاربرد از نظری دیگر در میان باشد: معروفیت!
همین موضوع در مورد بیت کوین هم صدق میکند اما با یک تفاوت. در بیت کوین دو مورد وجود دارد: شبکه بیت کوین و ارز دیجیتال بیت کوین
ارزش بیت کوین هم به دلیل پذیرش ارزشمندی آن توسط مردم است که در نتیجهی کاربردی بودن و کمیاب بودن آن به دست میآید.شما میتوانید میلیونها دلار پول را بدون نیاز به استفاده از واسطههایی مانند بانک و نهادهای متمرکز در کمتر از چند ساعت به هر نقطهای از جهان که در نظر داشته باشید، ارسال کنید.
چرا کمیاب است؟ مانند طلا که منابع آن محدود هستند، تعداد بیت کوینهایی که میتوانند تولید شوند نیز محدود و برابر با ۲۱ میلیون واحد است که تقریبا ۱۸ میلیون از آن تاکنون استخراج شده است.
هدف بیت کوین یعنی جدا بودن از دولتها و بانکها و تکیه دادن به قوانین تغییر ناپذیر ریاضی، اعتماد به این شبکه را دو چندان میکند. بیت کوین به ریاضیات متکی است. ریاضیات دروغ نمیگویند. یک به علاوه یک همواره دو میشود.
پادشاه ارزهای دیجیتال طی سالهای اخیر به یک برند مردمی تبدیل شده است. عدم هم راستا بودن دولتها و بیت کوین باعث شده تا مردمی که همیشه از دولتها شاکی بودهاند، به بیت کوین به عنوان رابین هود نگاه کنند. این دیدگاه میتواند غلط باشد اما هر چه هست این روزها در ذهن مردم نقش بسته است.
پیش بینی آینده ارزهای دیجیتال به شدت به جایگاه بیت کوین وابسته است. بازار ارزهای دیجیتال را مانند درختی در نظر بگیرید که بیت کوین ریشه و ساقه آن باشد و دیگر آلت کوینها شاخ و برگ آن. همانطور که وضعیت شاخ و برگهای درخت به ساقه و ریشه آن وابسته است، سرنوشت آلت کوینها نیز به سرنوشت بیت کوین گره خورده است.
چرا بیت کوین با ارزهای دیجیتال دیگر متفاوت است؟
همیشه این تصور که ICO جدید یا هر آلت کوین تازهواردی، دارای ویژگیهایی است که از بیت کوین بهترند و قرار است مشکلات بیت کوین را حل کنند، وسوسهکننده بوده است. صد البته تمام این صحبتها از آنجا ناشی میشود که بیت کوین چالشها و مشکلاتی دارد. قطع به یقین هر آلت کوین، ICO یا هاردفورکی که ایجاد میشود، در نوع خود نوآوری محسوب میشود. اما چیزی که در اینجا به آن توجه نمیکنیم این حقیقت است که نوآوری اصلی پیش از همه اینها و با ظهور بیت کوین رخ داده است.
نبود «فضای دیجیتالی غیرمتمرکز»، باعث شد تا بیت کوین آغاز کننده این جریان باشد. بیت کوین به همین منوال نیز پیش خواهد رفت. ویژگیهایی مانند: تأیید سریعتر تراکنشها، تغییر به سمت پروتکلهای «اثبات سهام»، کامل بودن تورینگ، الگوریتم امضای مختلف، ترتیبدهی مختلف تراکنشها و حتی حفظ حریم شخصی، که به نوعی نوآوری محسوب میشوند، تنها تغییراتی ناچیز در مقابل نوآوریهای بزرگ مانند بیت کوین هستند.
بسیار مهم است که به یاد داشته باشیم تمام آلت کوینهایی که از سال ۲۰۱۱ معرفی شدند، از لحاظ قیمت، امنیت و کاربرد حتی به گردپای بیت کوین هم نرسیدند. ارز دیجیتال IxCoin یکی از این نمونهها بود که در سال ۲۰۱۱، با پاداشهای بلاک بیشتر و قابلیت «پیش استخراج» معرفی شد. ارز Tenebrix پروژه دیگری بود که در همان سال سعی کرد تا قابلیت غیرقابل رهگیری بودن را با همراه پیش استخراج به کاربران ارائه دهد. «سالیدکوین»، دیگر ارزی بود که آن هم در سال ۲۰۱۱ روانه بازار شد که بلاکهایی سریعتر داشت و درست مانند دو نمونه قبلی قابلیت پیش استخراج را در خود جایداده بود. تنها چند ارز توانستند دوام بیاورند و تا به امروز به فعالیت خود ادامه دهند؛ «نیم کوین» و «لایت کوین» ازجمله این ارزها هستند. این دو ارز توانستند با حذف قابلیت پیش استخراج جای پای خود را کمی محکمتر از بقیه کنند.
پیش فروشهای سکه یا ICOها نیز چندان جدید نیستند. «مسترکوین» در سال ۲۰۱۳ با ارائه یک ICO به همراه ویژگیهایی نظیر پیش استخراج، توانست پنج هزار بیت کوین سرمایه جذب کند؛ پس از آن بود که به Omni تغییر نام داد؛ چراکه به عقیده آنها اکوسیستم پیرامونشان بسیار ضعیف بود. Factom نیز در سال ۲۰۱۵ یک ICO ایجاد کرد و بیش از دو هزار بیت کوین جذب سرمایه داشت. سپس به دلیل کسری سرمایه، در چند نوبت دیگر نیز همین کار انجام شد. به عبارت دیگر، تمام این توکن های جالب در عمل ضعیف بودند و با گذشت زمان، هیچ کاربرد خاصی از خود نشان ندادند.
چگونه کار میکند؟
بدون حسابداری نمیتوانستید حتی خودرو داشته باشید و رانندگی کنید. در حقیقت بدون حسابداری و حسابرسی هیچ تجارتی نبود و بدون تجارت، هیچ هواپیما، قطار، تراکتور، موتور بخار، آسمان خراش و یا کامپیوتری وجود نداشت.
هیچ دولت یا کشوری بدون حسابداری یا تجارت نمی تواند به حیات خود ادامه دهد.به عبارت دیگر، اگر حسابداری و تجارت شکل نمی گرفت ما هنوز هم مانند انسان های نخستین، فقط میتوانستیم کشاورزی کنیم و یا در جنگل به دنبال شکار باشیم.
نکته جالب اینجاست که بدانید خط به خاطر نیاز به حسابداری اختراع شد. در تمدنهای مختلف برای اینکه بتوانند میزان دارایی و سهم هر فرد را ثبت کنند آن را روی لوحهای گلی با یک سری خطوط ثبت میکردند که به عقیده بسیاری از مورخان بزرگ، خط میخی با تکامل همین روش اختراع شد.
اما حسابداری چرا به وجود آمد؟
حسابداری به دلیل مفهوم عمیقی به نام «اعتماد» شکل گرفت.
ابتدا سوالات بشر در حد سوالات زیر بود:
«آیا پادشاه پول را به درستی بین مردم تقسیم میکند؟»
«آیا مالیاتی که من میدهم عادلانه است؟»
«آیا اگر پولم را به او بدهم تا تجارت کند، به من سود میرسد؟»
«آیا او دزد نیست؟»
«آیا او قرضش را پس میدهد؟»
با آمدن اینترنت، رشد فناوری و گسترش جوامع بشری سوالات بیشتر و بیشتر شد:
«فساد در سیستم مالی چقدر است؟»
«آیا سرمایهداران بر دنیا حکومت میکنند؟»
«آیا حقوقی که میگیرم با زحمتی که میکشم تناسب دارد؟»
«آیا اطلاعات من که در آن سرور نگهداری میشود، امنیت دارد؟»
و سوالاتی که باعث میشوند، نیاز به اعتماد واقعا حس شود.انسان ها همیشه در اعتماد بهم دچار شک و تردید هستند. هیچ گزارشی کاملا شفاف نیست و انسان به این نیاز فکر کرد.
مهمترین کاربردها
ذخیره به عنوان دارایی باارزش
بزرگترین کاربرد بیت کوین در حال حاضر، ذخیره آن به عنوان یک دارایی با ارزش است. همانطور که از سالها پیش مردم برای اینکه ارزش داراییهایشان کم نشود، آن را تبدیل به طلا میکردند و نگه میداشتند، در مورد بیت کوین هم به چنین توافقی رسیدهاند.
برای افرادی که در کشورهایی زندگی میکنند که نرخ تورم در آنها بالاست، مانند ونزوئلا، تبدیل داراییهایشان به بیت کوین میتواند به حفظ ارزش و حتی افزایش ارزش و سودآوری به آنها بسیار کمک کند. به همین دلیل است که با توجه به اطلاعات سایت لوکال بیت کوینز، ونزوئلا از نظر حجم معاملات جهانی ارزهای دیجیتال در رتبه چهارم قرار دارد.
کشورهای دیگری مانند آرژانتین، ترکیه، زیمباوه و ایران که ارزش ارز ملی آنها روز به روز در حال کاهش است نیز بخش زیادی از حجم معاملات انجام شده در بازار ارزهای دیجیتال را در سال گذشته به خود اختصاص دادهاند.
پرداختهای بینالمللی
استفاده از سیستمهای مالی سنتی مانند سوئیفت برای انتقال پول از یک کشور به کشوری دیگر، بسیار کند و گران قیمت است. علاوه بر این برخی از کشورها از جمله ایران از دسترسی به سیستمهای جابجایی پول مانند سوئیفت محروم هستند. بنابراین این سیستمها ناکارآمد هستند و در حال حاضر فقط به دلیل اینکه راه دیگری وجود ندارد از آنها استفاده میشود.
در سال ۲۰۱۵ گزارشی منتشر شد که نشان میداد، کارگران مهاجر آفریقایی که در آمریکا کار میکردند، با استفاده از شبکه بیت کوین، توانستند درآمد خود را برای خانوادههای خود در آفریقا ارسال کنند. مزیت استفاده از شبکه بیت کوین برای آنها این بود که هم کارمزد بسیار پایینتری نسبت به سوئیفت پرداخت میکردند و هم پول آنها در مدت زمان بسیار کمی به دست خانوادشان میرسید. به علاوه اینکه بسیاری از مناطق آفریقای جنوبی به سیستمهای بانکی دسترسی ندارند و استفاده از سیستمی مانند سوئیفت برای انتقال پول اصلا برای آنها امکانپذیر نبود.
کمکهای بشردوستانه
اولا، منبع باز بودن و غیرمتمرکز بودن آن، این ارز دیجیتال را تبدیل به یک پول با تغییر ناپذیری و شفافیت بالا کرده است که با استفاده از آن افراد میتوانند مطمئن باشند کمکهای مالیشان دقیقا به افرادی که میخواهند میرسد، بدون اینکه بانکها یا دولتها نظارت و کنترلی بر آن داشته باشند.
ثانیا اینکه شبکه بیت کوین نسبت به سیستمهای مالی سنتی، هم ارزانتر است و هم کارآمدتر، که این ویژگی به خصوص زمانی که بخواهیم پول را به صورت بینالمللی و از کشوری به کشور دیگر ارسال کنیم، به چشم میخورد.
فعالیتهای غیرقانونی و پولشویی
گر سری به تاریخ تکنولوژیهای مختلف بزنیم، خواهیم دید که مجرمان همواره جزء اولین کسانی بودهاند که سراغ آن تکنولوژی رفته و از آن برای تحقق اهداف خود استفاده کردهاند. در مورد بیت کوین و ارزهای دیجیتال نیز همین سناریو تکرار شده است.
مهمترین ویژگی بیت کوین که آن را به انتخاب بسیار خوبی برای معاملات غیرقانونی تبدیل کرده است، حفظ حریم خصوصی و قابلیت ناشناس ماندن در معاملات است.
چالشها و راهکارها
مقیاس پذیری
ده سال پس از فعالیت بیت کوین، هنوز هم باید برای تایید تراکنشهای آن کارمزد و وقت زیادی بپردازیم و از سوی دیگر عدم پذیرش گسترده آن باعث شده تا نتوانیم از آن برای نیازهای روزمره خود استفاده کنیم. علت وجود نوسانات بالا در بیت کوین هم همین بلاتکلیفی و عدم کاربرد گسترده آن است که باعث میشود مردم مجبور شوند برای خریدهای روزمره، بیت کوینهای خود را به ارزهای رایج تبدیل کنند. یکی از علتهای این موضوع میتواند داوطلبانه بودن توسعه بیت کوین و عدم وجود انگیزههای کافی باشد.
در دسامبر ۲۰۱۷، زمانی که قیمت بیت کوین تا مرز ۲۰,۰۰۰ دلار افزایش یافته بود، میزان کارمزدهای شبکه بیت کوین و زمان تایید آنها به حدی بالا رفت که برای انجام یک تراکنش ۰.۰۰۲ بیت کوین حدود ۰.۰۰۱ کارمزد نیاز بود. در مقطعی، تراکنش های در صف، برای تایید گاهی تا چند روز زمان میبرد. همچنین برای مقابله با حملات دوبار خرج کردن، اکثر فروشندگان حداقل سه تایید (Confirm) را برای برقراری معامله ضروری میدانستند. این وضعیت خیلیها را نسبت به آینده بیت کوین ناامید کرد و این سوال مطرح شد که وقتی شبکه بیت کوین با قیمت ۲۰ هزار دلار به مشکل میخورد با قیمت ۱ میلیون دلار چگونه خواهد بود؟
در بحث مزیتهای بیت کوین از نظر کاربرد، این ارز دیجیتال شاید برای پرداختهای خرد و کوچک مناسب نباشد اما برای پرداختهای عمده، از سیستمهای مالی سنتی کارآمدتر به نظر میرسد. شما میتوانید یک میلیون دلار پول را با کارمزد ۱۰ دلاری با استفاده از بیت کوین به نقطهای دیگر از جهان منتقل کنید. این کار با استفاده از سیستمهای سنتی و در صورت وجود مسائلی مانند تحریم به این سادگیها نیست.
امنیت
هر چقدر که جایگاه بیت کوین در اقتصاد دنیا تثبیت میشود، مسائل امنیتی در صرافیها و کیف پول ها هم جدیتر خواهند شد. تخمین زده میشود که تاکنون بیش از ۳ میلیون واحد بیت کوین از دسترس خارج شده باشد و این میزان در حال افزایش است. همچنین هکهای بزرگ در صرافیهای ارز دیجیتال و کیف پولها و از طرف دیگر، ذات برگشت ناپذیر بودن تراکنشها و مشکلات رهگیری آنها موجب افزایش بی اعتمادی در جامعه بیت کوین میشود. یکی از دلایل اصلی سقوط بزرگ بیت کوین در سال ۲۰۱۴ فروپاشی صرافی بزرگ Mt.Gox بود. آن سقوط بزرگ باعث شد که طی دو سال بیت کوین در یک رنج خاص بین قیمت ۲۰۰ تا ۴۰۰ دلار در نوسان باشد.
ضدتورمی – تورم منفی
عدم وجود تورم بحث دیگری است که از دیدگاه برخی، مزیت بیت کوین محسوب میشود و از دیدگاه برخی از اقتصاددانان در بلندمدت خطرناک خواهد بود. ثابت و مشخص بودن تعداد نهایی واحدهای بیت کوین (نهایتا ۲۱ میلیون واحد) باعث میشود که از بیت کوین به عنوان یک ارز ضد تورمی یاد شود. دلار آمریکا و تمام پولهای رایج کنونی جهان میتوانند به صورت نامحدود توسط دولتها صادر شوند که همین امر موجب کم شدن ارزش پول و مشکلات اقتصادی زیادی خواهد شد.
قانونگذاری و مقررات
هیچ رویکرد یکسانی درباره بیت کوین وجود ندارد و قانون یا غیرقانونی بودن آن در کشورهای مختلف متفاوت است. با این حال، هر چه آگاهی و دانش در این حوزه افزایش مییابد و این صنعت عمومیتر میشود، قطعا شاهد وضع مقررات خواهیم بود اما سنجش میزان نفوذ و تعیین زمان دقیق آن دشوار است.
اینکه از بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال برای جرم هم استفاده میشود، غیرقابل انکار است. در سایت های دارک وب با بیت کوین معاملات غیرقانونی مانند سلاح و مواد مخدر انجام میشود که بزرگترین نمونه آن سایت سیلک رود بود.
نوسانات شدید
هر پولی که به عنوان وسیله مبادله مورد پذیرش قرار میگیرد، باید با ثبات باشد یا حداقل کمترین نوسان ممکن را داشته باشد که بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر هنوز به این امر دست نیافتهاند.
برای درک تاثیر نوسانات در پذیرش و کاربردی شدن بیت کوین، به یک نمونه اشاره میکنیم. فرض کنید که قیمت یک بیت کوین امروز ۶,۰۰۰ دلار باشد و فروشندهای آن را به عنوان یک روش پرداخت پذیرفته باشد. خریدار اجناس را با بیت کوین میخرد و پس از خرید قیمت این ارز دیجیتال به علت اخبار منفی به ۵,۰۰۰ دلار کاهش مییابد و ممکن است که ماهها زمان نیاز باشد تا دوباره به قیمت قبلی برگردد.
حالا فرض کنید که این فروشنده، سایت بزرگی مانند آمازون باشد، این نوسان قیمتی میلیونها دلار به شرکت بزرگی مثل آمازون ضرر خواهد رساند.
حال مواردی چون تراکنشهای سریعتر و ارزانتر،هاردفورکهای بزرگ،شبکه لایتنینگ از چالشهای ارز دیجیتال می باشد .